Ыш, түтүн (смог) – азыркы заманбап жашообуздун чыныгы балээси болууда. Анын кир, таза эмес тумандары бардык ири шаарларда каптап турат. Бул адамдардын ден соолугуна гана эмес, бүткүл аймактагы экологияга да терс таасирин тийгизет. Түтүн бул биздин жашообуздун кесепети, атап айтканда, абанын булганышы тилекке каршы, азыркы учурда күрөшүүгө мүмкүндүк бере турган чечимдер жок болууда.
1. Заманбап шаарлар шамал согуп тургандай долбоордо курулган, бирок бардык эски шаарлар бул факторду эске алышкан эмес. Эмнегедир ал кезде түтүн жок болчу. Ошондуктан, бул жагынан эски шаарлар абдан жагымсыз абалда калышууда.
2. Түтүн болгондуктан күүгүм эртерээк кирет.
3. Түтүнгө эң булганган шаар Кытайдын борбору Пекин. Шаардын айрым аймактарында бул жердегилер респиратордук беткап кийүүнү артык көрүшөт. Кысылган таза абасы бар, дем алуу оңой жана жагымдуу цистерналар да активдүү сатылууда.
4. Түтүндүн каптоосунун негизги булагы – бул унаадан чыккан газдар .
5. Түтүн адамдын денесин гана эмес, имараттарды да талкалайт. Бул процессти тез деп айтууга болбойт, бирок ал бар.
6. БУУнун изилдөөлөрүнө ылайык, жыл сайын эки миллионго жакын адам түтүндөн өлөт.
7. Гонконгдун асман тиреген имараттарынын чокулары көбүнчө түтүн каптагандыктан көрүнбөйт .
8. Смог парник эффектине терс таасирин тийгизет.
9. 1952-жылы Лондондо чоң көлөмдөгү көмүрдүн күйүшү “ Улуу Лондон түтүнү” деп аталган окуяга алып келип, көрүү аянты жарым метрге чейин төмөндөгөн. Он эки миңден ашык адам түтүндүн курмандыгы болду.
